کمپوست فاز 3، بستر تولید قارچ خوراکی است که با اسپاون (بذر) قارچ مخلوط شده و رشد رویشی در آن کامل شده است و آماده انتقال به سالن پرورش می باشد. قدمت کار با کمپوست فاز 3 در هلند 30 تا 40 سال است. در حالی که تولید کمپوست فاز 3 در ایران، کاری جدید و نوپا است. شرکت کشاورزی جلگه دز برای اولین بار در ایران، در سال 1396 با بهره برداری از واحد تمام مکانیزه تولید کمپوست فاز 3، اقدام به تولید و فروش این محصول کرده است. در این واحد، رشد رویشی ریسه قارچ، روی بستر در تونل انجام می شود (به اصطلاح طلایی شدن کمپوست). تونل یک سازه بزرگ به طول 40 متر، عرض 4 متر و ارتفاع 15/4 متر است که با مصالح مخصوص (از جمله پنل های گاز ایتون که از هلند وارد شده) ساخته می شود و برای تولید کمپوست فاز 2 و تبدیل آن به کمپوست فاز 3 از آن استفاده می شود. در تونل با ورود هوای تازه کنترل میزان آن در تمام طول دوره، امکان کنترل دقیق دما، رطوبت و اکسیژن توده کمپوست را فراهم می کند. در بالا و سقف تونل، هواساز هایی تعبیه شده است که هوای تازه و مرطوب ، تمیز و فیلتر شده را توسط کانال هایی به کف تونل انتقال می دهد. فیلتر هواساز، هوا را فیلتر کرده و از ورود عوامل بیماری زا به کمپوست جلوگیری می کند. هوا از کف تونل حرکت کرده و از توده کمپوست عبور می کند و در فضای بالا، بین کمپوست و سقف تونل قرار می گیرد. هنگامی که رطوبت کمپوست و یا غلظت دی اکسید کربن بالا باشد و یا در مواقعی که اکسیژن کم باشد، میزان هوای ورودی بیشتر می شود. در نتیجه به علت تجمع هوا در قسمت بالایی تونل، فشار هوا زیاد شده و این امر باعث باز شدن دمپر می شود. دمپرها، هوای اضافه را به بیرون تونل انتقال می دهند. در نتیجه فاکتورهای مهمی که در تبدیل کمپوست فاز 2 به 3 نقش دارند مثل دما، رطوبت و اکسیژن، در تونل کاملاً تحت کنترل هستند. حدود 15 تا 17 روز بعد از مخلوط کردن اسپاون با کمپوست و درنتیجه رشد ریسه، کمپوست فاز 3 آماده انتقال به سالن های پرورش می باشد. بنابراین با استفاده از کمپوست فاز 3، طول هر دوره پرورش در سالن 17-15 روز کاهش می یابد و در نتیجه تعداد دوره های پرورش و تولید قارچ خوراکی در سال افزایش می یابد. در زیر به مزایای استفاده از کمپوست فاز 3 پرداخته شده است:
مزایای استفاده از کمپوست فاز 3:
1-به علت کوتاه شدن طول دوره پرورش در سالن ها، رشد بیماری ها و احتمال اپیدمی شدن آنها کمتر می شود. چون کمپوست، مدت زمان کمتری در سالن های پرورش در دسترس عوامل بیماری زا خواهد بود.
2-افزایش عملکرد یکی از مهمترین مزیت های استفاده از کمپوست فاز 3 است. چون اولا کمپوستی که در تونل به فاز 3 تبدیل شده است، غنی تر از کمپوستی است که در سالن پرورش به فاز 3 تبدیل شده است. زیرا کنترل دما و رطوبت و اکسیژن در تونل توسط سیستم انجام شده و فرآیند رشد، بهتر و کامل تر انجام می شود. دوماً چون احتمال وقوع بیماری ها به حداقل می رسد، محصول سالمتر، بهتر و بیشتری تولید خواهد شد.
3-افزایش تعداد دوره پرورش در سال نیز از مزیت هایی است که به پرورش دهنده این امکان را می دهد از فضا و امکانات موجود و سالن های پرورش، استفاده بیشتری بنمایند و مقدار محصول بیشتری را به بازار عرضه کند. افزایش تعداد دوره پرورش در سال، از ریسک ها و ضرر های احتمالی موجود، می کاهد و پرورش دهنده با اطمینان بیشتری کار خواهد کرد.
4-کیفیت کمپوستی که در تونل به فاز 3 تبدیل می شود بسیار بالاتر است.
کمپوستی که در تونل به فاز 3 تبدیل شده، از نظر رشدی، یک مرحله جلوتر از کمپوستی است که در سالن به فاز 3 تبدیل می شود و تمامی خطرات احتمالی این دوره اعم از آلودگی ها را گذرانده است. کمپوست فاز 2 نیاز به مراقبت بالایی دارد و کنترل همه فاکتور های رشدی آن در سالن ، تا هنگامی که به فاز 3 تبدیل شود مشکل است. اما کمپوست فاز 3 تولید شده در تونل، یک مرحله ریسک را پشت سر گذاشته و رنگ و بوی آن می تواند گواه این موضوع باشد. پس می توان به راحتی کمپوست فاز 3 با کیفیت بالا را تشخیص داد و پس از اطمینان از وضعیت آن، اقدام به خرید آن نمود و یک سرمایه گذاری مطمئن را انجام داد.
5-از ویژگی کمپوستی که در تونل به فاز 3 تبدیل شده است، این است که امکان افزودن مکمل یا ساپلومنت به آن وجود دارد. این مکمل ها مواد غذایی و کربن بیشتری را در اختیار ریسه قرار می دهند و این دسترسی بیشتر به غذا، قدرت و توان ریسه را در تولید بالا می برد.